Białe certyfikaty - jak je pozyskać?

Żeby pozyskać białe certyfikaty (świadectwa efektywności energetycznej), trzeba wykonać audyt, zaplanować przedsięwzięcie oszczędnościowe, złożyć wniosek do URE, a po realizacji inwestycji potwierdzić uzyskane oszczędności energii. Poniżej znajdziesz kompletną, praktyczną ścieżkę – krok po kroku, z przykładami projektów i wskazówkami, jak zwiększyć szanse na pozytywną decyzję i szybkie upłynnienie praw majątkowych.

Przeczytaj również: Jakie są korzyści z używania systemów nawadniania w dużych ogrodach komercyjnych?

Na czym polegają białe certyfikaty i kto może o nie wnioskować?

Białe certyfikaty to instrument wsparcia dla projektów poprawiających efektywność energetyczną. Przyznaje je Prezes URE za oszczędność energii finalnej wynikającą z konkretnych przedsięwzięć. O świadectwa mogą ubiegać się przedsiębiorstwa (w tym MŚP i duże firmy), jednostki samorządu terytorialnego, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, a także podmioty świadczące usługi energetyczne (ESCO).

Przeczytaj również: Wpływ balustrad ze stali nierdzewnej na bezpieczeństwo w budynkach użyteczności publicznej

Wartość certyfikatu odpowiada ilości zaoszczędzonej energii (wyrażonej w toe), a prawa majątkowe można sprzedać na Towarowej Giełdzie Energii, co realnie obniża koszt inwestycji.

Przeczytaj również: Jaką rolę pełni kierownik budowy i kiedy jego obecność jest niezbędna?

Ścieżka pozyskania białych certyfikatów – proces krok po kroku

Krok 1. Identyfikacja przedsięwzięcia – wybierz projekt, który przyniesie mierzalne i trwałe oszczędności: modernizacja oświetlenia, wymiana źródeł ciepła, automatyka, odzysk ciepła, izolacje, modernizacja sprężonego powietrza, termomodernizacja, kogeneracja czy instalacje fotowoltaiczne wspierające autokonsumpcję.

Krok 2. Audyt efektywności energetycznej – wykonaj audyt zgodny z ustawą o efektywności energetycznej i rozporządzeniami wykonawczymi. Audyt określa stan istniejący, warianty modernizacji, oblicza oszczędności energii finalnej i uzasadnia wybór rozwiązania. To kluczowy załącznik do wniosku.

Krok 3. Złożenie wniosku do URE przed realizacją – wniosek składasz przed rozpoczęciem prac (pozwala to uzyskać decyzję, że projekt kwalifikuje się do systemu). W komplecie: audyt, oświadczenia, dane techniczne, harmonogram, parametry referencyjne, kalkulacja oszczędności w toe. Warto wcześniej sprawdzić progi opłacalności i kompletność danych.

Krok 4. Decyzja URE i realizacja inwestycji – po pozytywnej decyzji realizujesz projekt zgodnie z zakresem i parametrami z audytu. Zmiany materiałowe lub w zakresie prac warto konsultować, aby nie ryzykować utraty kwalifikowalności.

Krok 5. Weryfikacja efektu energetycznego – po zakończeniu sporządza się dokument potwierdzający uzyskane oszczędności (np. protokoły, pomiary, zestawienia zużycia, sprawozdanie powykonawcze). Na tej podstawie Prezes URE przyznaje świadectwa.

Krok 6. Rejestracja i sprzedaż praw majątkowych – po wydaniu certyfikatów rejestrujesz prawa majątkowe i możesz je sprzedać na TGE lub w transakcji pozasesyjnej poprzez dom maklerski. To generuje przychód obniżający CAPEX lub skracający czas zwrotu.

Jakie projekty kwalifikują się najczęściej?

Największą szansę na białe certyfikaty mają inwestycje o pewnym, powtarzalnym efekcie energetycznym. Przykłady z praktyki:

• Modernizacja oświetlenia: przejście na LED + inteligentne sterowanie (DALI, czujniki obecności, światła dziennego).
• Sprężone powietrze: wymiana sprężarek, VSD, uszczelnienia, odzysk ciepła ze sprężarek.
• Układy pompowo-wentylacyjne: pompy o wysokiej sprawności, falowniki, regulacja różnicy ciśnień, BMS/SCADA.
• Źródła ciepła: kotły kondensacyjne, pompy ciepła, wymiana palników, modernizacja węzłów, odzysk ciepła odpadowego.
• Termomodernizacja: docieplenia, modernizacja stolarki, rekuperacja, automatyka pogodowa.
• Kogeneracja/Trigeneracja: wytwarzanie skojarzone, szczególnie przy stabilnych profilach zapotrzebowania.
• Fotowoltaika na potrzeby własne: integracja z profilami zużycia i magazynem energii w celu zwiększenia autokonsumpcji.

Wymogi formalne i dokumenty, które trzeba przygotować

Kompletność i spójność dokumentacji decyduje o tempie postępowania. Standardowo przygotowuje się:

• Audyt efektywności energetycznej z kalkulacją oszczędności energii finalnej (toe) i metodologią zgodną z przepisami.
• Opis techniczny przedsięwzięcia, parametry urządzeń, karty katalogowe, schematy, bilans energetyczny.
• Oświadczenia wymagane przez URE (m.in. o niekorzystaniu z podwójnego wsparcia na ten sam efekt).
• Harmonogram i kosztorys, wskazanie terminu rozpoczęcia i zakończenia.
• Dane wejściowe do obliczeń: pomiary, profile pracy, faktury zużycia energii, logi z systemów automatyki.

Kluczowe kryteria kwalifikowalności i typowe pułapki

Oszczędność musi być rzeczywista, weryfikowalna i trwała. URE weryfikuje metodykę, dane wejściowe, dobór wskaźników odniesienia oraz potencjalny wpływ czynników zewnętrznych (np. produkcja, warunki pogodowe). Oto najczęstsze błędy:

– Złożenie wniosku po rozpoczęciu prac (brak możliwości kwalifikacji danego etapu).
– Nierealistyczne założenia do obliczeń (np. zawyżone godziny pracy, nieuwzględnienie profilu obciążenia).
– Zmiana zakresu podczas realizacji bez korekty dokumentacji.
– Podwójne finansowanie tego samego efektu (kolizja z dotacją lub innym instrumentem wsparcia).
– Braki w pomiarach bazowych i brak planu weryfikacji powykonawczej.

Jak oblicza się efekt energetyczny i wartość certyfikatów?

Podstawą jest różnica zużycia energii finalnej przed i po modernizacji, skorygowana o czynniki wpływające na zapotrzebowanie (np. produkcja, stopnie-dni, czas pracy). Wynik przelicza się na toe wg obowiązujących współczynników konwersji. Liczba toe determinuje wielkość świadectw efektywności energetycznej, a ich rynkową wartość wyznacza aktualna cena praw majątkowych. Dla bezpieczeństwa finansowego stosuje się konserwatywne scenariusze cenowe na etapie biznes case.

Kiedy białe certyfikaty najbardziej się opłacają?

Instrument jest szczególnie korzystny w projektach z krótkim czasem realizacji i dużą powtarzalnością oszczędności. Im większy i stabilniejszy efekt energetyczny, tym wyższy przychód z certyfikatów i krótszy SPBT. Warto łączyć białe certyfikaty z innymi mechanizmami (np. ulgą na robotyzację, ulgą B+R), z zachowaniem zasad niedublowania wsparcia.

Rola audytu energetycznego i pomiarów – praktyczne wskazówki

Audyt to nie tylko wymóg formalny, ale narzędzie do optymalizacji projektu. Dobre praktyki:

– Wykonaj pomiary bazowe (energia, moc, przepływy, temperatury, spręż) w reprezentatywnym okresie.
– Dobierz metodę weryfikacji: porównanie przed/po z normalizacją danych lub modelowanie statystyczne (M&V).
– Zdefiniuj granice systemu i wskaźniki – unikaj „uciekania” oszczędności poza granice bilansu.
– Zaplanuj monitoring po wdrożeniu – ułatwia rozliczenie i stabilność oszczędności w czasie.

Czas, koszty i harmonogram – czego realnie się spodziewać?

Przygotowanie audytu i wniosku trwa zwykle od kilku do kilkunastu tygodni, zależnie od złożoności zakładu i dostępności danych. Decyzja URE wymaga cierpliwości – warto założyć zapas czasowy. Koszty obsługi (audyt, przygotowanie wniosku, M&V, makler) stanowią niewielki procent CAPEX i zazwyczaj zwracają się z naddatkiem z przychodów ze sprzedaży certyfikatów.

Jak zwiększyć szanse na pozytywną decyzję URE?

– Zadbaj o spójność danych technicznych i logiczną metodykę obliczeń.
– Przeprowadź wstępną weryfikację kwalifikowalności i ryzyk (screening).
– Ustal realistyczny harmonogram i rezerwę na pomiary.
– Uwzględnij scenariusze alternatywne w audycie i uzasadnij wybór wariantu.
– Prowadź kompletny rejestr zmian podczas realizacji (traceability).

Wsparcie doradcze – kiedy warto skorzystać z pomocy zewnętrznej?

Jeżeli nie masz działu efektywności energetycznej lub brakuje czasu na formalności, zleć proces doświadczonemu doradcy. Kompleksowa obsługa obejmuje: audyty energetyczne, dobór optymalnych technologii, przygotowanie dokumentacji do URE, plan pomiarów i weryfikacji, koordynację realizacji, a na końcu sprzedaż praw majątkowych. To minimalizuje ryzyko i przyspiesza uzyskanie środków.

Jeśli szukasz partnera, który łączy doradztwo energetyczne z praktyką wdrożeniową i wsparciem w finansowaniu inwestycji, sprawdź stronę doradztwa efektywności energetycznej EnergyTrend.

Przykładowe scenariusze i efekty finansowe

– Fabryka z linią pakowania: modernizacja sprężarek + układu odzysku ciepła. Oszczędność energii finalnej potwierdzona pomiarami, certyfikaty sprzedane na TGE – zwrot części CAPEX w 12 miesięcy.
– Magazyn wysokiego składowania: LED + sterowanie strefowe i czujniki. Stabilny profil pracy, niskie ryzyko odchyłek – szybka decyzja URE i natychmiastowa monetyzacja praw majątkowych.
– Wspólnota mieszkaniowa: termomodernizacja i modernizacja węzła cieplnego. Białe certyfikaty zmniejszyły poziom wkładu własnego w projekcie.

Szybka checklista przed złożeniem wniosku

– Projekt nie został jeszcze rozpoczęty (brak faktur za prace budowlano-montażowe).
– Audyt jest kompletny, a dane wejściowe udokumentowane i mierzalne.
– Jasno określone granice systemu i metodyka M&V po wdrożeniu.
– Brak kolizji z innymi instrumentami wsparcia dla tego samego efektu.
– Wniosek zawiera wszystkie wymagane załączniki i oświadczenia.